Специјално од нашиот известувач од Женева: Филип Спировски
Фабриките во индустрискиот дел од Скопје испуштаа густ чад високо во облаците. Небото над железарницата која вработуваше повеќе од 10000 лица црвенееше во самракот на деновите минати, деновите од транзицијата. Во меѓувреме, во Архус – Данска, невладините организации учеснички во процесот на создавање на документите и владите создадоа легална рамка за гарантирање на правото на пристап до информации, учество на јавноста во одлучувањето и пристап до правда.
На 25 јуни 1998 потпишана, а ратификувана во 46 земји и во Европската
унија, Архуската конвенција се разви во основа, база за развивање на закони и нивно
спроведување и грижа за животната средина со посебно значење за идните генерации.
Со цел да се исполни условот од член 15 од Конвенцијата за преглед на усогласеноста
(Поплаките) за да се воспостават аранжмани за ревизија на усогласеноста со Конвенцијата, беше формиран Комитет за усогласување (Поплаки) на Архуската конвенција.
Конвенцијата има единствен механизам за проверка на усогласеноста, кој може да се
активира на четири начини: Страната поднесува барање во врска со сопствената усогласеност, Страната поднесува барање во врска со усогласеноста на друга страна, Секретаријатот на Конвенцијата упатува до Комитетот, или член на јавноста доставува соопштение во врска со усогласеноста на Страната.
Механизмот за усогласување (Поплаки) е единствен во меѓународното право за заштита на животната средина, бидејќи им овозможува на членовите на јавноста да ги соопштат загриженостите за усогласеноста на Страните директно со комитет на меѓународни правни експерти, овластен да ги испита заслугите на случајот (Комитетот за усогласување на Архуската конвенција). Комитетот не издава обврзувачки одлуки туку дава препораки.
Следуваат и нови протоколи. Протоколот од Киев за регистри за ослободување и трансфер на загадувачи на Архуската конвенција беше усвоен на вонредниот состанок на страните на 21 мај 2003 година, во Киев, Украина. 36 држави и Европската Унија го потпишаа Протоколот.
Протоколот Киев е првиот правно обврзувачки меѓународен инструмент за регистар на
загадувачи и трансфер на загадувачи (PRTRs).
Дваесет години по неговото усвојување во 1998 година, Конвенцијата на UNECE за пристап до информации, учество на јавноста во одлучувањето и пристапот до правда во врска со прашањата за животната средина (Архуската конвенција) останува пример за примена на концептот на „еколошка демократија“ во Принцип 10 од Декларацијата од Рио за животна средина и развој. Конвенцијата покажува како еколошката демократија може да ја промовира транспарентноста и прекуграничната соработка; како тоа помага во еколошкото управување со ресурсите, ги постави темелите за мирно, инклузивно и праведно општество. Силната посветеност на Страните на Архуската конвенција за промовирање на еколошката демократија во контекст на реализацијата на Агендата за одржлив развој од 2030 година, беше потврдена
минатата година со Декларацијата од Будва. Денеска Архуската Конвеција е дел од законодавството на 47 страни, од кои 46 држави и ЕУ.
Демократијата, доброто владеење, учеството и владеењето на правото се во центарот на одржливиот развој. Тие се содржани во ЦОР16, што влијае на постигнувањето на сите ЦОР.
Небото над „Железара“ се уште свети, а чадот од „Јегуновце“ не чади. Но, сеуште згурата од „РЕК Битола“ влијае на заболувањата на граѓаните. И руднициите – новите инвестиции – се потенцијалната опасност. Затоа охрабрете се! Архуската конвенција ви го гарантира вашето право на здрава животна средина.
