Дали еколошките активисти ќе добијат ефективна заштита од закани и прогон? Ова е една од главните точки на претстојната програма на состанокот на страните на Архуската конвенција што ќе се одржи од 18 до 22 ноември во Женева. Претставниците на европските земји на Економската комисија на ОН за Европа ќе гласаат за воспоставување нов таканаречен механизам за забрзана реакција, кој беше усвоен на шестиот состанок на Страните во Архуската конвенција во Црна Гора, 2017г. Неодамнешните случаи од Белорусија, но и од Босна и Херцеговина, Украина, па дури и земјите од ЕУ, покажуваат дека бранителите на локалната заедница честопати се соочуваат со сериозни закани и постојните меѓународни механизми се премногу бавни или неуспешни. КОВИД-19 пандемијата дури ја влоши ситуацијата затоа што некои влади ги злоупотребија антипандемиските мерки со ограничување на човековите права.
„Во текот на 2020 година, неколку активисти на организацијата Екохом беа уапсени од фиктивни причини. Тие обично учествуваа во неовластени демонстрации, иако во тоа време овие луѓе беа на сосема различни места. Одземени им се компјутерите и телефоните. Подоцна, во јули 2021 година, дваесет и шест еколошки невладини организации беа насилно ликвидирани, нивните канцеларии беа запечатени и членовите беа претресени “, објаснува Сергеј Магонов, адвокат на неодамна забранетата водечка белоруска еколошка невладина организација „Екохом“.
„Активистите се под екстремен притисок да бараат правда во судовите во нашата земја, нема смисла. Во исто време, лансирањето на постојните меѓународни механизми трае со месеци или години“, додаде Магонов.
2020 година покажа најголем број загинати екологисти – 227 луѓе ширум светот. Иако повеќето од нив беа во Латинска Америка, убиствата се случија во 2019 година, исто така, во Казахстан и Романија. Глобалната пандемија придружена со ограничувања на граѓанските слободи како резултат на мерките против коронавирусот ги забрза негативните трендови – се вели во неодамнешниот извештај за прекршувања на животната средина во Европа, Кавказ и Централна Азија.
„Архуската конвенција слави дваесетгодишнина. Во времето на потпишување, многумина се надеваа на безбеден простор за проширување и правото да живеат во здрава животна средина, што ќе се продлабочи со текот на времето. За жал, денес не живееме поотворен и поискрен свет – напротив, областа на слободата се намалува во многу земји “, рече Мартин Скалски, претседател на чешката невладина организација „Арника“.
„Случаите од нашиот регион покажуваат дека Архуската конвенција треба да продолжи да биде инспирација и гарант за основните права. Има итна потреба да се подобри механизмот за заштита на активистите од неправеден прогон“, додаде Скалски.
Состанокот на претставниците на државите на Економската комисија на Обединетите нации за Европа се одржува во Женева од 18 до 22 октомври, каде ќе бидат оценети последните четири години и ќе се одлучува за понатамошни чекори за поддршка на еколошката демократија во регионот. Се очекува механизмот за брза реакција да биде значајно подобрен.
Н.Доковска
