Пишува: Наташа Доковска
2017 година ќе остане забележена како година во која убивањето на луѓе бранители за својата земја или животна средина продолжи со несмалено темпо. Овие податоци ги покажуваат последните истражувања на организацијата Global Witness според која по четири лица неделно се убивани ширум светот во борбата против рудниците, плантажите, ловокрадците и инфраструктурните проекти.
Бројот на жртвите на 197 убиени лица во 2017 година – се зголеми за четири пати од почетокот на формирањето на организацијата Global Witness во 2002 година, а која го мери насилството на границите на глобалната економија, поттикнато од проширувањето и потрошувачката.
Поголемиот дел од убиствата се случиле во оддалечени шумски области на земјите во развој, особено во Латинска Америка, каде што изобилството на ресурси честопати е обратно пропорционално со авторитетот на законот или еколошката регулатива.
Во конфликтите околу рударство загинаа 36 лица, неколку од нив се поврзани со зголемената глобална побарувачка за градежни материјали. Во Индија, на пример, тројца членови на семејството Јадав: Ниранџан, Удај и Вимлех, беа убиени минатиот мај, кога се обидоа да го спречат извлекувањето на песок од брегот на реката од нивното село Јатпура.
Во Турција, пензионираната двојка, Али и Ајсин Бујукохтуцу, биле застрелани во нивниот дом откако добиле правна битка за затворање на мермерен каменолом кој снабдувал блокови за хотели и општински споменици.Гладот за минерали беше виновент и за претворање на Андите во “воена зона” со конфликти од висок профил меѓу домородните групи и сопствениците на рудникот за бакар Лас Бамбас во рудникот за јаглен во Перу и Ел Черејон во Колумбија. Агробизнисот беше исто така на удар минатата година, пред се поради тоа што побарувачката на супермаркетите за соја, палмово масло, шеќерна трска и говедско месо обезбедија финансиски поттик за насади, па селаните се обидоа да се протуркаат подлабоко во домородните територии и во други комунални земји.
Бразил лидер во убиства врз еко – бранителите
Со многу тензии фокусирани во Амазон, Бразил – со 46 убиства – повторно беше најсмртоносната земја за бранителите. Сепак, во однос на големината, помалите амазонски соседи беа поопасни. Колумбија претрпе 32 смртни случаи, во голема мера поради зголемените судири и атентати врз земјата по мировниот договор од 2015 година, со што остави вакуум на моќ во регионите што претходно ги управуваа герилците на Фарц. Меѓу најистакнатите жртви беше Ефигенија Васкес, радио и видео новинар од заедницата Коконуко, која беше застрелана за време на протестот “за ослободување на Мајката Земја”.
Перу беше сведок на еден од најлошите масакри во септември оваа година, кога шест фармери беа убиени од криминална банда, кои сакаа полесно да ја стекнат својата земја и да ја продадат со огромна добивка за бизнисите со палмово масло.
Бандите и владите во голема мера беа одговорни за крвопролевањето во втората и четвртата земја на листата: Мексико со 15 убиства (повеќе од петкратно зголемување во однос на претходната година), а и Филипините, кои со 41 убистви повторно беше највисоко на листата на убиства земјо – бранителите во Азија.
Клучен фактор беше казната од страна на претседателот на државата, Родриго Дутерте. Неговите војници масакрираа осум лица близина на езерото Себу на 3-ти декември, за што владата тврдеше дека загинале во огнено оружје со бунтовниците, но другите активисти инсистирале на тоа дека биле убиени бидејќи се спротивставиле на изградба на рудникот за јаглен и насадувањето кафе на нивната земја.
Кампања на Global Witness и Guardian
“Ситуацијата станува критична. Додека заедниците се вистински вклучени во одлуките околу користењето на нивната земја и природни ресурси, оние што зборуваат гласно ќе продолжат да се соочуваат со вознемирување, затворање и закана од убиство “, вели Бен Кокс, постар активист на Global Witness.
Сепак, има надеж дека по четири последователни зголемувања на бројот на смртни случаи тој ќе почне да се намалува, а најмногу поради растечката глобална свесност за кризата и обновениот притисок врз мултинационалните компании да преземат поголема одговорност, како и за владите да се справат со неказнувањето. Имено, Global Witness во соработка со весникот Guardian се одлучија за несекојдневна кампања запоттикнување на свеста кај граѓаните, имено одлучија за секој убиен земјо бранител да се објавува сторија за него.
Активистите на Global Witness веруваат дека многу повеќе убиства не се пријавени. Бранителите исто така се тепани, криминализирани, загрозени или малтретирани. Во еден неодамнешен пример, еквадорскиот шумски активист Патриша Гуалинга објави дека напаѓачите фрлале камења нa нејзините прозорци и повикале на смртни закани за неа.
Организацијата „Атлас за правда за животна средина„, финансирана од ЕУ, идентификуваше повеќе од 2.335 случаи на нетрпеливост поради недостаток на вода, територија, загадување или екстрактивни индустрии, а истражувачите велат дека бројот и интензитетот се зголемуваат како се зголемува влијанието на климатските промени.
Правдата во овие случаи е ретка. Атентаторите најчесто ги ангажираат бизнисмени или политичари и обично поминуваат неказнети. Бранителите, кои имаат тенденција да бидат од сиромашни или домородни заедници, се криминализирани и насочени кон полицијата или корпоративните чувари. Кога ќе бидат убиени, нивните семејства немаат доволно средства за правда или изложеност на медиуми.
Специјалниот известувач на ОН за човекови права и животна средина, Џон Нокс, ги повика владите да се осврнат на културата на неказнивост и рече дека медиумите имаат важна улога во зголемувањето на транспарентноста.
“Еколозите се изложени на ризик многу години, но по високиот степен на глобалната криза стана јасно што вусшност се случува, а како резултат на работата на Global Witness и на Guardian со цел да се идентификува секој еколошки бранител убиен поради неговата ангажираност за спас на планетата земја”, рече Нокс.
“Како резултат на тоа, можно е појасно да се согледаат основните причини и фактори на ризик, вклучувајќи ги и неуспесите на владите да ги заштитат овие бранители од закани и насилство. Мислам дека има некои знаци кои укажуваат на тоа дека владите почнуваат да одговараат на зголемено меѓународно внимание на овие случаи, но треба многу повеќе да се направи во месеците и годините што следат. ” – ја заврши Нокс својата изјава.
