Пишува: Наташа Доковска
Годишниот извештај на меѓународната невладина организација „Глобал сведок“ известува за убиствата и „присилно исчезнување“ на активисти ширум светот кои работат на заштита на екосистемите, зачувување на природните ресурси што се осиромашени од рударството, земјоделството и другите огромни и деструктивни индустрии, бранејќи ги правата на домородните луѓе во нивните родни земји.
Покрај собирањето податоци за убиства, напади и заплашување на, како што ги нарекуваат бранители на земјиште и животна средина, извештајот на „Глобал сведок“ за 2019 година ги истакна и подмолните начини преку кои големите корпорации и владите се соучесници во неконтролираното насилство и вознемирување.
По три жртви неделно
Во извештајот се утврдува дека 164 активисти за животна средина ширум светот биле убиени во 2018 година и „многу повеќе биле замолчувани преку насилни напади, апсења, закани со смрт или тужба“. Бројката говори дека во просек имало три смртни случаи неделно, што пак е помалку од претходната година кога беа убиени 207 лица.
Алис Харисон од „Глобал сведок“ за ХафПост изјави: „Смртните случаи беа намалени минатата година, но насилството и распространетата криминализација на луѓето што ја бранат својата земја и нашата околина континуирано се шират низ целиот свет“.
Бразил кој се до оваа година беше на врвот на списокот по бројот на убиства од „Глобал сведок“, а кој се фокусира на конфликтите на природните ресурси и човековите права, прв пат рапортираше во 2012 година. Дваесетте регистрирани убиства оваа година го смести Бразил на 4то место, иако од 2012 г. па се до 2018 беше прв. Тој се најде зад Филипините (каде имало 30 убиства) и Колумбија со 24 убиени. Трета на списокот е Индија, со 23 смртни случаи, од кои 13 се случиле од еден инцидент, кога полицијата пукаше во толпа луѓе што протестираа против рудник за бакар во државата Тамил Наду. Десетици повеќе се повредени. На листата на земји од каде доаѓаат жртвите, воглавно се земји од Азија и Африка, а единствена европска држава за која иам подаоци во Извештајот е Украина со 3 жртви.
Во извештајот се утврдува рударството како индустрија поврзана со активистичка смрт: 43 активисти ширум светот биле убиени поради нивниот отпор за штетните ефекти од екстракција на минерали врз животната средина, како и на земјиштето и животите на домородните луѓе. На второ место е бизнисот во земјоделието, додека инцидентите поради пристап до вода е на трето место и поради водните конфликти има 17 регистрирани жртви. Најмалку, или само една жртва има поради конфликт околу ветерници.
„Филипините постојано се рангираат како една од најсмртоносните земји во светот за луѓето што ја штитат својата земја или околината. … Според сегашниот режим на претседателот Родриго Дутерте, ситуацијата не се подобрува “, се вели во извештајот, во кој се истакнува дека неговата администрација најави дека планира да издвои 1,6 милиони хектари земја за насади во област што е „жариште“ за убиства на земјиште и бранители на животната средина “.
Дури и ако во Бразил е забележано мало намалување на загинатите во животната средина, активистите и понатаму остануваат ранливи. Новиот претседател на Бразил, Болсонаро, го спречува спроведувањето на клучните политики за заштита на дождовните шуми од Амазон од нелегална сеча, рударството и земјоделството. Повеќе од 1.330 квадратни милји од шумата Амазон во Бразил е изгубена откако Болсонаро ја презеде функцијата во јануари, пренесува Њујорк Тајмс. Покрај еколошката закана од предавање на големи делови на Амазон на корпорациите (прекривањето на дрва има важна улога во ублажувањето на акумулацијата на стакленички гасови во атмосферата), таа претставува вистинска смртна закана за луѓето што се обидуваат да ја заштитат таа земја.
Како Владите ги заменуваат активистите во „терористи“
Покрај тоа што има мерливи еколошки влијанија, антагонизмот на Болсонаро кон зачувување на животната средина е само еден пример за тоа како владите создаваат сè поголема небезбедна клима за активисти за климата. Минатата година тој се осврна на акциите на активистичката група МСТ, кои кампањи во име на руралните работници и семејствата за реформа во користењето на земјиштето, ги обвини за тероризам. Во декември, двајца членови на МСТ беа застрелани.
Но, слична реторика и исход има низ целиот свет. Имено, Викторија Таули-Корпуз, специјалниот известувач на ООН за правата на домородните луѓе, од владата беше наречена терорист во нејзината матична земја на Филипините.
„Во март 2018 година, филипинската влада ме прогласи за терорист“, напиша Викторија Таули-Корпуз, специјален известувач на ООН за правата на домородните луѓе, во извештајот на Глобалниот сведок. „Ова беше одмазда за мене затоа што зборував против кршењето на правата на староседелците во мојата земја“.
Таа беше една од 600 луѓе што владата ги повика и ги означи како терористи, изјави Таули-Корпуз за Ројтерс и тоа во моментот кога таа се грижеше за нејзината безбедност и безбедноста на другите на списокот.
„Ова е феномен што се случува низ целиот свет“, продолжува да објаснува таа во извештајот. „Селаните и заштитниците на животната средина, од кои значителен број се домородни народи, се прогласени за терористи, насилници или злосторници поради тоа што се борат за сопствените права, или едноставно затоа што се борат за живеалиштето на кое живеат, но го сакаат други. … Она што започнува со измама, кампањи со етикетирање на бранителите за „анти-развој“ води кон законско гонење и апсења, а потоа честопати и насилство “.
Елоел Рајмундо, кој е дел од Гватемалскиот мирен отпор на движењето „Иксквизис“ кои се борат против изградба на хидроелектрични брани во домородните територии, за извештајот на „Глобал сведок“ има изјавено: „Се плашиме да одиме во полиција за да ги пријави заканите што ги примаме затоа што знаеме дека има потерници против нас и полицијата може да нè фати ако сака “.
„Глобал сведок„ ги истакна „драконските“ затворски казни издадени во септември против анти-фреквентни демонстранти во Велика Британија, кои подоцна беа поништени од апелациониот суд Овој месец, поранешен службеник за борба против тероризмот во Велика Британија го нарече движење за климатските промени како движење со премиси на бунт и како пример за екстремизам и ги предупреди дека нивната тактика на граѓанска непослушност ќе доведе до „распаѓање на демократијата и државата“.
„Агендата за „енергетска доминација“ на претседателот Доналд Трамп го смени политичкиот и законодавниот пејзаж во Соединетите Држави, на начини што тежат неверојатно лошо за грабнување на земјиштето, уништување на животната средина и климатските промени“, рече Харисон. Таа, исто така, истакна: „Бидејќи започнаа протестите на гасоводот во Дакота, видовме повторна употреба на„ еко-тероризам “, што предизвикува страв, одмазда и правна репресија.
Пратениците во државата Вашингтон и Северна Каролина предложија етикетирање на демонстрантите „економски терористи“. Во 2017 година, 84 члена на Конгресот предложија Министерството за правда да биде во можност да ги гони саботерите за гасоводот како домашни терористи според дефинициите во федералниот кривичен законик.
„Ако пристрасноста како ова се инфилтрира во правните системи на земјите“, се вели во извештајот на Глобал сведок, „бранителите на земјиште и животна средина би можеле неправедно да се влечат низ судовите, да се борат да добијат фер судење и да бидат казнети за кривични дела што не би требало да бидат кривични дела воопшто.”
Крв на корпоративни раце
Корпорациите честопати играат голема улога во замолчувањето на несогласувањето со покренување агресивни граѓански тужби против демонстрантите. Во ноември 2018 година, подружница на TransCanada (компанија која стои зад Keystone XL) поднесе тужба против членови на племето на канадскиот Unistototen за создавање блокада за запирање на изградбата на гасоводот за природен гас на нивната земја. Врховниот суд на британската Колумбија му нареди на племето да и дозволи на компанијата да пристапува на местото.
Непрофитната организација спровела истрага која открила дека голема парцела од домородно земјиште на Филипините е незаконска потчинета од еден моќен локален бизнисмен од Филипини за одгледување банани, познат под името „Доле“. Според извештајот, грабењето на земјиштето уништило околу 200 куќи. „Членовите на заедницата, исто така, се соочија со смртни закани и беа застрелани од вооружени чувари за одбивање да ја напуштат својата земја, но никој не е изведен пред лицето на правдата“, рече Харисон. „Глобал сведок“ ја повикува компанијата „Доле“ да ги замрзне операциите на земјиштето што го издава под закуп се додека не се постигне соодветно и фер преговарање за договорот со засегнатите домородни заедници“, се наведува во извештајот. „И странските инвеститори на Доле треба да спроведат строги проверки по нивните синџири на снабдување за да се осигурат дека нивното работење не е поврзано со напади против бранители и злоупотреби на правата на земјиштето“.
ХафПост побара коментар од Доле, која има веб-страница за корпоративна одговорност во која се обидува да ги обезбеди услугите на заедниците во своите производствени области и да се осигура дека се почитуваат еколошки одржливи практики. (Доле не одговори во моментот на прес.)
„Досега“, се вели во извештајот, „владите во голема мерка не успеаја да слушаат или да реагираат, додека големите бизниси генерално се држат до моделот што го создаде проблемот на прво место“.
„Зголемената свест за проблемите со животната средина сега мора да се претвори во конкретни активности за заштита на планетата и луѓето што ја бранат“, рече Харисон.