Пишува: Наташа Доковска
Македонија ја потресе трагичната смрт на 17-годишното момче кое ги следеше трендовите на социјалните мрежи и загуби живот додека се обидуваше да сними видео за популарен предизвик. Обидувајќи се да се качи на вагон, го удри струја, а неколку дена подоцна почина од повредите. Ова не е само трагедија за неговото семејство, туку аларм за целото општество, кое сè уште не разбира целосно колку моќен и опасен може да биде светот на социјалните мрежи.
Младите денес се дел од генерација која расте во ера на дигитализација. Социјалните мрежи, како ТикТок, Инстаграм или Снепчет, стануваат нивен главен извор на забава, социјализација и самореализација. Но, во обидот да се добијат повеќе прегледи, лајкови и следбеници, границите на нормалното и безбедното често се преминуваат.
Проблемот лежи во тоа што ваквите платформи поттикнуваат моментално задоволство преку алгоритми кои наградуваат шокантни, екстремни и често опасни содржини. Младите, особено оние што сè уште се во процес на оформување на својот идентитет, се лесно подложни на вакви влијанија. Не размислуваат за последиците бидејќи желбата за прифаќање и видливост е посилна од стравот.
Решението за овој проблем не лежи во едноставното затворање на платформите, како што често се предлага, туку во едукацијата на младите за безбедноста и етичкото користење на социјалните мрежи. Треба да им се објасни како функционираат алгоритмите, зошто екстремните содржини добиваат повеќе видливост и како тие можат да бидат изложени на ризик ако слепо ги следат трендовите.
Училиштето, родителите и граѓанските организации мора да бидат активно вклучени во овој процес. Наставата за дигитална писменост треба да стане задолжителен дел од образовниот систем, каде учениците ќе учат како критички да ги проценуваат содржините што ги консумираат онлајн. Дополнително, треба да се поттикне дискусија за менталното здравје, ниската самодоверба и потребата за прифаќање, кои често ги туркаат младите кон вакви опасни однесувања.
Социјалните мрежи, исто така, мора да преземат дел од одговорноста. Компаниите кои ги развиваат овие платформи треба да воведат строги механизми за следење и отстранување на опасните предизвици и содржини. Но, и општеството треба да се вклучи во создавање на култура која ќе ја поттикнува креативноста, едукацијата и безбедноста, наместо спектаклот и ризикот.
Поука од трагедијата
Смртта на ова момче е болен потсетник дека живееме во време кога виртуелниот свет често го замаглува вистинскиот. Ова не треба да биде само уште една приказна што ќе ја заборавиме, туку повик за акција. Младите мора да разберат дека вредноста на нивниот живот не се мери со бројот на лајкови или прегледи. Нивните соништа, потенцијал и иднина се поважни од било кој тренд.
Да вложиме заедно во едукација, свест и поддршка за нашите млади – за да не дозволиме повеќе животи да се изгубат во обид да се добие виртуелна слава.
Нашето општество треба да ги промени вредностите што ги пренесува на младите. Наместо да го глорифицираме спектаклот, мора да ги поттикнеме автентичноста, емпатијата и критичкото размислување. Родителите треба да бидат повеќе вклучени во дигиталните животи на своите деца, не само преку надгледување, туку и преку дијалог. Потребно е да се создадат безбедни простори каде младите ќе можат да ги изразат своите стравови и несигурности без осуда, простори каде што ќе се чувствуваат ценети за тоа што се, а не за тоа што другите очекуваат од нив.
Секој млад човек кој станува жртва на опасностите на социјалните мрежи е порака дека сите сме потфрлиле – родителите, наставниците, институциите, но и заедницата во целина. Еден млад живот не е само изгубен сон, туку и изгубена надеж за подобро утре. Да ја искористиме оваа трагедија како повод за мобилизација и промена.
Мора да креираме програми што ќе ги обединуваат младите со позитивни модели и примери, како и да им овозможиме пристап до советување и поддршка. Здруженијата на граѓани, медиумите и инфлуенсерите исто така имаат улога да шират позитивни пораки, наместо да промовираат ризични содржини.
На младите треба да им се дадат алатки за да станат критички размислувачи – да се прашуваат зошто следат одредени трендови, каква порака испраќаат тие и какви последици може да има нивното однесување. Тие треба да разберат дека нивниот живот има вредност надвор од социјалните мрежи, дека нивните амбиции и соништа се поважни од моменталното одобрување што го добиваат онлајн.
Да потсетиме дека вистинскиот тренд не е во опасните предизвици, туку во тоа да се биде храбар, да се биде свесен и да се избере живот. Не е слабост да се одбие тренд што може да го загрози животот – тоа е сила. Ние, како општество, мора да ги научиме нашите млади дека нивните животи се повредни од било која популарна содржина.
Само преку едукација, свесност и заеднички напори можеме да ги заштитиме и да им обезбедиме иднина што ќе ја градат со своите способности, а не со ризикување на своите животи. Оваа трагедија нека биде повод за промена, а не само уште еден наслов што брзо ќе го заборавиме. Животот е поважен од сите лајкови на светот.
