Еден од десет адолесценти се соочува со проблеми во контролирањето на користењето на социјалните мрежи, а трендот е во пораст во Македонија.
Романија има највисока преваленца на проблематично користење на социјалните мрежи (22%), следена од Малта (18%) и Бугарија (17%). Најниска преваленца е забележана во Холандија (Кралство Холандија) со 5%.
Нови податоци од Регионалната канцеларија на СЗО за Европа откриваат значителен пораст на проблематичното користење на социјалните мрежи кај адолесцентите, при што просечните стапки се зголемија од 7% во 2018 година на 11% во 2022 година во Европскиот регион.
И кај нас податоците покажуваат сличен тренд, со најголем пораст кај девојчињата, каде што проблематичното користење на социјалните мрежи се има зголемено повеќекратно, достигнувајќи 13% во споредба со претходно пријавените 4%. Кај момчињата, пријавената стапка е 12% во споредба со претходните 6%.
Ова предизвикува итни загрижености за влијанието на дигиталната технологија врз менталното здравје и благосостојбата на младите во Европа генерално. Овие наоди потекнуваат од студијата за Здравствено однесување кај ученици од основни и средни училишта (HBSC), која вклучуваше речиси 280,000 млади лица на возраст од 11, 13 и 15 години во 44 земји и региони во Европа, Централна Азија и Канада во 2022 година.
Клучни наоди поврзани со Европскиот регион вклучуваат:
- Повеќе од еден од десет адолесценти (11%) покажале знаци на проблематично однесување на социјалните мрежи, имајќи тешкотии во контролирањето на користењето и доживувајќи негативни последици. Девојчињата пријавиле повисоки нивоа на проблематично користење на социјалните мрежи отколку момчињата (13% наспроти 9%).
- Над третина (36%) од младите лица пријавиле дека се во постојан контакт со пријателите преку интернет, со највисоки стапки кај 15-годишните девојчиња (44%).
Извештајот го дефинира проблематичното користење на социјалните мрежи како шема на однесување што се карактеризира со симптоми слични на зависност, вклучувајќи: неможност да се контролира користењето на социјалните мрежи, доживување на симптоми на апстиненција кога не се користат социјалните мрежи, запоставување на други активности во корист на социјалните мрежи, соочување со негативни последици во секојдневниот живот поради прекумерно користење.
Зголемувањето на проблематичното користење на социјалните мрежи кај адолесцентите предизвикува значителни загрижености за потенцијалните влијанија врз младите луѓе. Претходните истражувања покажале дека адолесцентите со проблематично користење на социјалните мрежи пријавиле пониско ментално и социјално здравје и повисоки нивоа на употреба на супстанции во споредба со оние кои не ги користат проблематично или не ги користат воопшто. Овој тренд, ако продолжи, може да има далекосежни последици врз развојот на адолесцентите и нивните долгорочни здравствени резултати. Дополнително, проблематичното користење на социјалните мрежи е поврзано со намалување на спиењето и подоцнежно одење на спиење, што потенцијално влијае на здравјето и академската успешност на адолесцентите.
Позитивни аспекти на користењето на социјалните мрежи
Додека извештајот ги истакнува ризиците, тој исто така ги потенцира придобивките од одговорното користење на социјалните мрежи. Адолесцентите кои се чести, но не проблематични корисници, пријавиле посилна поддршка од врсниците и подобри социјални врски.
Интервенциите за решавање на проблематичното користење на социјалните мрежи треба да се фокусираат на помагање на младите да развијат дигитални вештини, да промовираат здрави онлајн однесувања и да обезбедат поддршка за оние кои се изложени на ризик од проблематично користење.
Иако наодите се сериозни, тие исто така нудат патоказ за идните чекори. Регионалната канцеларија на СЗО за Европа – која ги опфаќа Европа и Централна Азија – ги повикува носителите на одлуки, едукаторите и здравствените работници да ја приоритизираат дигиталната благосостојба на адолесцентите преку инвестирање во здраво училишно опкружување каде што е вградена едукација за дигитална писменост.
Н.Доковска