Република Конго (ДРЦ) поведе историски судски случај против компанијата Apple, со што се отвора нова надеж во борбата против искористувањето на минерали од конфликти. Случајот ги поставува прашањата дали на вистински начин ќе се промени илегалната експлоатација на минерали, која трае повеќе од две децении.
Во ДРЦ, различни вооружени групи, вклучувајќи ги и војската на Конго и ривалските побуненички групи, како што е М23, ги окупираат рудниците и трговските патишта, присилувајќи ги минерите да работат бесплатно. Минералите од овие рудници, вклучувајќи тунгстен, калај и таантал, беа илегално шверцувани преку Руанда во изминатите неколку години и на крајот извезувани во технолошки компании како што се Apple, Tesla и Samsung.
Но, откако ДРЦ поднесе кривични обвиненија против Apple за користење на минерали од конфликтни региони, се појави нова надеж дека оваа илегална експлоатација може да биде запрена.
На почетокот на декември, беше поднесена кривична пријава против подружниците на Apple во Франција и Белгија, каде што владата на Конго тврди дека Apple користи минерали од конфликтни региони кои се перат низ меѓународните снабдувачки синџири – што Apple го негира.
Сега е на ред правосудствата во Франција и Белгија да одлучат дали ќе започнат истраги, што може да постави правен преседан.
За Алекс Коп, активист на ГО Global Witness, овој случај претставува позитивна промена. Тој изјави за RFI дека има напредок во јавната свест и во градењето на консензус, барем на тоа поле. САД, Франција и Белгија воведоа регулативи за користење на минерали во региони на конфликти, а Европската унија усвои регулатива во мај 2017 година за да ги спречи конфликтните минерали и метали да бидат извезувани во ЕУ, како и да ги спречи ЕУ преработувачите да ги користат.
Но, Коп додава дека регулативите „не се доволно спроведени и не сметам дека имаат реален ефект на терен“.
Тој се надева дека судењето на Apple ќе создаде свест за потребата од легислатива против илегалното рударство и ќе ја натера меѓународната заедница да преземе соодветни мерки.
Според извештаите на Обединетите нации за ДРЦ, легитимните јавни и приватни играчи немаат ресурси за да ги имплементираат потребните барања за трајност на минералите потребни за пристап на меѓународниот пазар. Тие предлагаат дека стратегијата на ЕУ за трасирање на снабдувачките синџири на минералите треба да вклучи регулативи, како и практични мерки за поддршка на транспарентноста, трасираноста и правосудството во високоризични и конфликтни области.
ДРЦ ја обвинува Apple дека преку контрабанди купува минерали од своите конфликти и преку Руанда, регион од каде што тие минерали се ископуваат илегално се интегрираат во глобалните снабдувачки синџири.
Apple изјави дека снабдувачите имале инструкции на почетокот на годината да престанат да купуваат минерали од овие региони, но адвокатите на ДРЦ ја оценија изјавата како нејасна, иако ја поздравија одлуката на компанијата да престане да набавува минерали од тој регион – иако истакнаа дека изјавата треба да биде верификувана на терен.
Владата на Руанда ги отфрли обвинувањата, велејќи дека тоа е „повторување на неосновани обвиненија и шпекулации со цел да се генерира медиумско внимание за една од најголемите компании на светот“.
Коп нагласува дека Apple не е единствена компанија која учествува во оваа практика. Според извештаите на Global Witness, покрај Apple, компании како Tesla, HP, Nokia, Blackberry, Motorola, Samsung и Intel можеби исто така набавувале минерали од конфликтни региони.
Надвор од Европа, притисокот расте и врз американските компании, со тоа што Стејт департментот на САД во јули издаде изјава во која изразува загриженост за улогата што илегалната трговија со минерали ја игра во финансирањето на конфликтите.
За Коп, иако има многу што треба да се направи од страна на ДРЦ, надевањето за промена е присутно. Најважно е да се обезбедат регулативи и соодветна имплементација во меѓународните синџири за да се спречи продолжувањето на илегалното ископување минерали.
Подготви: Н.Доковска
