Италија, која долго време се сметаше за неодговорна членка на ЕУ поради прекумерната јавна потрошувачка и затајувањето даноци, сега го изненадува Брисел со позитивни буџетски промени. Од друга страна, Франција, некогаш силен политички играч, се соочува со сериозни фискални проблеми.
Со години, Италија беше синоним за фискална неодговорност. Високиот јавен долг, постојаните буџетски дефицити и слабата даночна политика беа во центарот на критиките на Европската комисија. Меѓутоа, најновите податоци покажуваат дека ситуацијата во Италија се подобрува побрзо од очекуваното.
Според италијанското Министерство за финансии, нивниот буџетски дефицит до 2026 година треба да се намали на 2,8 проценти од БДП, што е под европската граница од 3 проценти. Значителен дел од овој напредок доаѓа од зголемувањето на даночните приходи, благодарение на инфлацијата и порастот на платите. Ова зголемување резултираше со дополнителни 19 милијарди евра приходи за италијанската влада.
Исто така, премиерката Џорџа Мелони успеа да обезбеди политичка стабилност, што дополнително помага во одржувањето на буџетската дисциплина. За разлика од нејзините претходници, кои често добиваа поддршка преку голема јавна потрошувачка, Мелони својата популарност ја гради врз прашања како миграцијата и културната политика, а не врз економската политика. Ова ѝ овозможува да ја задржи фискалната дисциплина без притисок да ја зголеми потрошувачката.
Италија воведе и мерки за борба против затајувањето даноци, а пониските даноци на доход дополнително ги поттикнаа граѓаните да ги пријавуваат своите приходи. Иако фискалната консолидација не е заснована само на штедење, италијанската влада планира да најде дополнителни заштеди од 4 милијарди евра преку различни министерства.
Франција: Фискална криза и политичка нестабилност
Додека Италија покажува знаци на опоравување, Франција се соочува со растечки буџетски дефицит и политичка неизвесност. Дефицитот на Франција оваа година достигнува 6,1 проценти од БДП, што е значително над предвидените 5,5 проценти. Главните причини за ова се лошите буџетски прогнози и недостатокот на решителност за зголемување на даночните приходи. Економистите истакнуваат дека француското министерство за финансии често го преценува идниот раст, што доведува до неточни буџетски проекции и потреба за ревизија на фискалните планови.
Новата влада на премиерот Мишел Барние планира да воведе строги мерки за штедење, вклучувајќи зголемување на даноците и намалување на јавната потрошувачка за 60 милијарди евра. Сепак, овие мерки се соочуваат со силен отпор во парламентот и меѓу коалициските партнери, што дополнително ја комплицира политичката ситуација.
Дополнително, Франција губи кредибилитет на меѓународните финансиски пазари. Агенциите за кредитен рејтинг го намалија долгорочниот суверен рејтинг на земјата, укажувајќи на влошување на фискалната состојба. Од почетокот на пандемијата, трошоците за задолжување на Франција во споредба со Германија значително се зголемија, а предноста во однос на Италија се намали на само 0,5 процентни поени.
Динамиката на промени во ЕУ
Оваа промена во фискалната динамика меѓу Италија и Франција има широки импликации на ниво на ЕУ. Европската комисија веќе ги предупреди двете земји дека мора да ги доведат во ред своите јавни финансии, но Италија овој пат е во подобра позиција. Комисијата ѝ даде дополнителни четири години, вкупно седум, за да ги стабилизира своите финансии, додека Франција се надева на сличен отстап.
И покрај релативниот успех, Италија се соочува со долгорочни предизвици, вклучувајќи го и демографскиот пад кој би можел да го попречи идниот економски раст. Додека сегашните мерки донесоа подобрувања, долгорочниот раст ќе зависи од одржливите реформи и способноста на земјата да ги користи фондовите на ЕУ за опоравување по пандемијата. Франција, од друга страна, немала толкави придобивки од европските фондови како Италија. Поголемиот дел од нејзиниот план за опоравување е финансиран со сопствени средства, што дополнително го зголеми јавниот долг. Според аналитичарите, доколку Франција не го промени својот курс, може да се соочи со понатамошно намалување на кредитната способност, што би значело поголеми трошоци за задолжување и сериозни последици за нејзината економија.
Подготви: А.Н.
