Околу половина милион луѓе починаа низ целиот свет од почетокот на пандемијата, а научниците сè уште се борат да дознаат колку често убива новиот вирус корона.
Пандемијата избувна пред повеќе од шест месеци, а досега над 11 милиони луѓе во светот се заразени со коронавирусот. Починале повеќе од 525.000 луѓе, но истражувачите сè уште не знаат колку е смртоносен новиот вирус, пишува „Њујорк Тајмс“.
Солидна проценка може да им помогне на владите да предвидат колку луѓе би умреле ако вирусот се прошири надвор од контрола. Таа бројка – обично се нарекува стапка на смртност од инфекција (МСФ) – може на експертите да им укаже што да очекуваат бидејќи пандемијата се шири кај густо населените нации како што се Бразил, Нигерија и Индија.
Во дури и посиромашните земји, каде што сипаниците и маларијате се постојан проблем исто како и буџетот, ваквите податоци би можеле да им помогнат на службениците да одлучат дали да потрошат повеќе на респиратори или на вакцини против комарци.
Проблемот стана уште покомплексен минатиот месец, кога Центрите за контрола и превенција на болести на САД (ЦДЦ) објавија податоци кои покажуваат дека за секој документиран случај на инфекција во Соединетите држави, во просек се случуваат 10 незабележани случаи, веројатно заради благи симптоми или недостаток од нив. Ако има многу повеќе асимптоматски случаи на инфекцијата отколку што се сметаше претходно, тогаш вирусот е помалку фатален отколку што работи. Но, дури и таквата пресметка е тешко да се направи.
Во четвртокот, Светската здравствена организација организираше дводневна онлајн средба на која учествуваа над 1.300 научници ширум светот. Официјалниот претставник на СЗО, д-р Сомја Сваминанат рече дека сегашниот консензус е дека МФФ е околу 0,6 проценти, што значи дека ризикот од смрт поради инфекција е помал од еден процент.
„Њујорк Тајмс“ забележува дека 0,6 проценти од светската популација значи 47 милиони, а 0,6 проценти од САД е два милиони луѓе. Ова значи дека вирусот останува голема закана, заклучува весникот.
Во моментов, државите имаат многу различни стапки на смртност (ЦФР), кои ја мерат смртноста на пациенти за кои се знаеше дека имаат Ковид-19, болест предизвикана од новиот вирус на корона. Во повеќето случаи, оваа бројка е највисока во земјите каде што вирусот живее подолго време.
Според „Њујорк Тајмс“, Кина во петокот пријавила 90.243 случаи на инфекција и 4.634 смртни случаи, што е пет проценти од ЦФР. Америка е многу близу до тој праг, со 2.811.447 случаи и 129.403 смртни случаи, што е 4,6 проценти од ЦФР.
Овие проценти се далеку повисоки од стапката на смртност од 2,5 проценти, честопати поврзана со пандемијата на грип во 1918. Сепак, тешко е да се измери стапката на морталитет за време на пандемија, особено на нејзиниот почеток. Кога нов вирус ќе го погоди градот, илјадници луѓе можат да умрат и да бидат погребани без дури и да бидат тестирани, и сигурно не сите ќе одат на обдукција. Не е јасно колку луѓе починале од вирусот и колку од срце или мозочен удар, или други заболувања. Тоа се случи и во Вухан, во фокусот на пандемијата и во Њујорк. Откако ќе помине хаосот, се вршат повеќе тестови, се откриваат случаи со поблаги симптоми и стапката на морталитет опаѓа. Но, резултатите не се секогаш доследни или предвидливи.
Десет големи земји, повеќето од Западна Европа, тестирале повисоки проценти од жителите од САД, имено Исланд, Шпанија, Нов Зеланд, Португалија, Данска, Белгија, Ирска, Италија, Велика Британија и Израел. Но, нивната ЦФР многу варира – во Исланд е помалку од еден процент, во Нов Зеланд и Израел под два. Во Белгија е 16 проценти, додека во Италија и Велика Британија 14%.
Досега, во повеќето земји, околу 20% од сите потврдени случаи на инфекција се пациенти кои се доволно болни за да имаат потреба од дополнителен кислород или поголема болничка нега. Дали тие ќе преживеат зависи од голем број фактори, вклучувајќи возраст, претходна медицинска состојба и достапна медицинска помош.
Стапката на смртност се очекува да биде пониска во земјите со помладо и помалку дебело население. Според тоа, бројките треба да бидат поголеми во земјите каде што нема доволно респиратори и друга опрема и каде повеќето луѓе живеат далеку од болницата. Овие се исто така сиромашни земји.
Постои уште еден фактор – новите докази покажуваат дека луѓето со крвна група А се изложени на поголем ризик од смрт, што може да ја промени пресметката. Крвната група А е релативно ретка во Западна Африка и Јужна Азија, па дури и поретко кај домородците на Јужна Америка.
Пред оваа недела на состанокот, СЗО немаше официјална проценка на МСФ, но наместо тоа, се потпираше на податоците испратени од земјите членки и академските групи, како и на мета-анализите спроведени во мај од страна на научници од универзитетот Волонгонг и Џемс Кук во Австралија.
Овие истражувачи разгледале 267 студии од над десет земји, а потоа избрале 25 за кои сметале дека се најточни. Така, тие заклучија дека глобалната МСФ е 0,64 проценти. Њујорк Тајмс посочува дека овие 25 студии се засноваат на многу различни методологии, од дијагностички тест за PCR до истражување поврзано со антитела.
Тековната проценка на СЗО се заснова на подоцна, поголеми истражувања кои разгледаа колку луѓе имаат антитела во крвта. Понатамошните студии би можеле да доведат до попрецизна бројка.
„Но, постои многу неизвесност околу тоа колку има неиспитани носители на вирусот “, рече д-р Оливер Морган, директор на проценка на ризик на СЗО.
Глобалната стапка на смртност сè уште може да се промени. Со само неколку исклучоци, како што се Иран и Еквадор, пандемијата прво ги погоди побогатите земји во Азија, Западна Европа и Северна Америка, каде е достапна понапредна медицинска нега. Вирусот сега се шири о Индија, Бразил, Мексико, Нигерија и други земји каде што милиони луѓе ги преполнуваат болниците, карантинте за релативно кратко време станаа претсени , болниците страдаат од недостаток на ресурси.
Со доаѓањето на зимата, стапката на смртност може да се промени кај богатите, северни земји. Вирусот се шири главно во Европа и Северна Америка за време на благо или потопло време, на пролет. Експертите стравуваат дека бројот на зарази и смртни случаи ќе се зголеми во есен, кога студеното време ги принудува луѓето да се заклучат во своите куќи, каде што расте веројатноста за заразување на некого. Тогаш, дисциплината на носење маски и други мерки ќе биде уште поважна, заклучува „Њујорк Тајмс“.
Во секоја од осумте пандемии на грип што се појавија од 1763 година, релативно благ е првиот бран – без оглед на времето од годината што се случил – бил проследено со поголем, по смртоносен бран неколку месеци подоцна. Повеќе од една третина од починатите во пандемијата на шпанскиот грип, која траеше од март 1918 до крајот на 1920 година, починаа во краток период меѓу септември и декември 1918 година, односно шест месеци откако избувна поблага верзија во западен Канзас.
– Бројките ќе бидат многу поголеми во наредните 12-18 месеци. Ова е корона вирус, а не грип, и може да не ја следи истата шема, но тој е многу „поефикасен“ од грипот во преносувањето – истакнува Мајкл Остерхолм, директор на Центарот за истражување на заразни болести на Универзитетот во Минесота.
А.Н.