Во последните неколку години, животниот стандард во Македонија се наоѓа под притисок од зголемените трошоци за живот и стагнацијата на платите. Многу семејства се соочуваат со финансиски предизвици при обезбедување на основните потреби како храна, станарина, здравствена заштита и образование. Синдикалната кошница е важен економски индикатор кој ги сумира минималните месечни трошоци потребни за четиричлено семејство да живее пристоен живот. Но, прашањето е дали оваа кошница соодветно ги рефлектира реалните потреби на семејствата и дали платите можат да ги покријат овие основни трошоци?
Оваа истражувачка сторија ќе се фокусира на споредба на синдикалната кошница со реалните приходи на домаќинствата, анализирајќи ја нивната можност да ги задоволат основните потреби. Ќе ги разгледаме и структурата на трошоците во синдикалната кошница и јазот помеѓу платите и реалните животни трошоци.
Што опфаќа синдикалната кошница?
Синдикалната кошница е пресметка на основните трошоци кои се потребни за четиричлено семејство за да го задоволи својот месечен животен минимум. Синдикатите и економските експерти ја дефинираат оваа кошница за да се процени економската состојба на населението. Според последните податоци, вредноста на синдикалната кошница во Македонија изнесува околу 50,000 денари месечно.
Во таа вредност влегуваат следниве категории:
- Храна: 20,000 денари
- Станарина и сметки: 12,000 денари
- Транспорт: 4,500 денари
- Образование и здравје: 4,000 денари
- Облека и обувки: 3,000 денари
- Култура и забава: 2,500 денари
Оваа пресметка ја покажува основната потреба на семејствата за месечни приходи само за да го покријат својот основен животен минимум. Но, прашањето кое се поставува е колку реални приходи имаат граѓаните и дали можат да ја покријат оваа кошница?
Реалноста на платите
Според Државниот завод за статистика, просечната плата во Македонија изнесува околу 36,000 денари месечно. Ова значи дека и со просечна плата, едно семејство не може целосно да ги покрие трошоците од синдикалната кошница. Минималната плата е уште подалеку од овој праг и изнесува 22,000 денари, што е за повеќе од половина помалку од потребната сума.
Графиконот ја прикажува големата разлика меѓу просечната плата, минималната плата и синдикалната кошница. Очигледно е дека многу семејства во Македонија се наоѓаат во финансиски стрес, бидејќи дури и со две просечни плати во домаќинството, тие сè уште немаат доволно за да ги задоволат основните потреби.
Структура на синдикалната кошница
Кога ќе се разгледа синдикалната кошница, најголем дел од средствата одат на основни животни потреби како храна и сметки. Повеќе од 60% од кошницата се наменети за овие две категории, што значи дека многу малку останува за трошоци поврзани со култура, забава или други активности кои би можеле да го зголемат квалитетот на животот.
Графикон 2: Структура на синдикалната кошница по трошоци
Реалноста на македонските домаќинства
При истражувањето, разговаравме со неколку семејства кои ги споделија своите искуства. Голем број од нив велат дека едвај ги подмируваат месечните сметки, а многу често мораат да се откажуваат од одредени трошоци, како што се облека или забава, за да имаат доволно за храна и сметки. Трошоците за здравствена заштита, посебно за хронично болни лица, значително ја зголемуваат финансиската тежина врз домаќинствата.
Економски предизвици и идни насоки
Оваа анализа покажува дека голем број на семејства во Македонија не можат да ги задоволат своите основни потреби само со една просечна плата, а ситуацијата е уште потешка за оние кои заработуваат минимална плата. Јазот меѓу трошоците на живот и приходите е еден од најголемите предизвици со кои се соочува македонското општество денес.
Потребни се конкретни политики од страна на владата за зголемување на минималната плата и за обезбедување на субвенции за домаќинствата со ниски приходи. Дополнително, е потребно зголемување на инвестициите во јавни услуги како здравство и образование, со цел да се намали финансискиот товар врз граѓаните. Инфлацијата и зголемените трошоци за живот во последните години само ја зголемуваат оваа диспропорција, што налага итни мерки за подобрување на економската состојба.
Македонија се наоѓа во фаза на економски предизвици кои директно влијаат на животниот стандард на граѓаните. Со растечките трошоци за живот и релативно ниските плати, многу семејства се борат да ги задоволат своите основни потреби. Синдикалната кошница покажува јасна слика за основните потреби на семејствата, но реалните приходи на граѓаните не ги задоволуваат овие минимални стандарди. Владата и релевантните институции мораат да се посветат на решавање на овие економски проблеми за да се подобри квалитетот на живот во Македонија.
Н.Доковска
