Само еден момент невнимание и еден клик на погрешна интернет адреса е доволен за некој да стане уште една жртва на сајбер измама. Во последните неколку години, сторителите на ваквите измами наоѓаат се повеќе различни начини да го направат тоа и станува се потешко да се забележат, па дури и оние со долгогодишно искуство во трошење време на интернет можат да имаат свои лични податоци или пари. украдени од нивната банкарска сметка во рок од неколку минути.
Нова интернет измама: Ако ве „фатат“ може скапо да ве чини
Како што животот добива сè повеќе онлајн содржини, од купување и нарачки преку Интернет, до разни административни задачи што се извршуваат преку него, паралелно се зголемува и бројот на интернет измами, кои, во зависност од креативноста и можностите на измамниците, се разликуваат по квалитет и тешкотија во откривањето на легитимноста.
Иако сè уште има голем број на измами за кои е очигледно или веднаш или по малку подетално набљудување, како да препознаете и каде да се едуцирате за оние поопасни, тешко препознатливи измами е поголем проблем. Еве неколку од „најпопуларните“ онлајн измами наведени од Центарот за безбедност на информации и комуникациски тим (CERT):
Пирамидална измама – Брзо заработете пари од удобноста на вашиот дом
Извесно време пред актуелните лажни натпревари што се случуваат на социјалните мрежи, граѓаните се цел на уште една пирамидална шема, овојпат „во форма на атрактивни понуди кои наводно овозможуваат брза заработка, за само неколку клика и со флексибилно работно време“. Како што е наведено, ова се секогаш актуелни спонзорирани реклами на Инстаграм и Фејсбук, со кои корисниците можат лесно да заработат брзо со извршување на одредени „работни задачи“, а со тоа и да профитираат без да ја напуштат удобноста на својот дом.
„Giveaway“ на Инстаграм и Фејсбук како инструменти за измама
На пример, натпреварите на социјалните мрежи, познати како „подароци“, се едни од најпопуларните занимации кај корисниците од сите возрасти бидејќи се многу лесни за учество, а наградите честопати се примамливи. Најчесто за учество на натпреварот доволно е само да споделите фотографија или да го означите профилот што го организира наградното извлекување. Измамниците го користат ова со испраќање барања да им испратат телефонски број, а потоа им пристигнува порака дека ќе добијат код преку СМС што треба да го препратат до испраќачот на пораката. Со препраќање на шифрата се задолжува телефонската сметка, најчесто за набавки, но може да се преземе и за дополнително ширење на вакви пораки.
Се додава дека ваквите измами се се почести, а препораката на ЦЕРТ во оваа насока е „корисниците пред секоја инвестиција што подетално да ја испитуваат легитимноста на понудените услови за онлајн инвестирање, но и да бидат екстра внимателни со инвестиции кои ветуваат голема и брза заработка“.
Пораки за неиспорачани пакети
Граѓаните ширум Македонија во последните неколку недели добија пораки од различни броеви за „недоставени пакети поради погрешна адреса на живеење“.
„Испораката на пакетот е прекината, бидејќи нема куќен број, ажурирајте се на овој линк“, гласеше содржината на пораката, под која има и линк кој може да се искористи за измама. Станува збор за таканаречени фишинг врски, преку кои измамените лица ги оставаат своите податоци, кои измамниците можат дополнително да ги злоупотребуваат на различни начини, често со подигање пари од сметката.
Некои од регионалните шифри од кои беа испратени пораките беа од Непал, што значи дека ова е уште една онлајн измама. Во овој поглед, многу е важно да се обрне внимание на содржината на пораката, како и на бројот од кој е испратена пораката.
Граѓаните се предупредуваат да не кликнуваат на такви линкови ниту да оставаат податоци.
Фишинг на Booking
Фишинг сајтовите, поточно онлајн сајтовите кои се креирани со цел да крадат лични податоци, се едни од најчестите интернет измами на кои корисниците лесно потпаѓаат.
На почетокот на февруари имаше актуелна кампања за фишинг која, според веб-страницата на ЦЕРТ, била наменета за корисниците на Booking, една од најголемите и најпопуларни онлајн туристички платформи за изнајмување сместувачки капацитети. Токму поради тоа што е легитимен и сигурен сајт, лесно е да се украдат лични податоци, како и пари од сметката.
Преку апликацијата или мејлот, корисниците добија порака со линк во која се бара од корисникот да ги ажурира податоците за својата платежна картичка за да ја потврди резервацијата во сместувачкиот објект. Доколку корисниците ги остават бараните податоци, им дозволуваат на напаѓачите да им ги земат парите, предупредува CERT.
Како што предупреди CERT, доколку добијат ваква порака, корисниците треба да се обратат во сместувачкиот објект на друг начин, преку контактите означени на веб-страницата на тој објект.
Некои од препораките за препознавање на пораките за фишинг, според Н CERT, се однесуваат на проверка на правописни грешки во текстот, како и проверка на легитимноста на URL-то. Исто така, се додава, уште една од препораките е дека треба да внимавате кога ќе се побара да внесете податоци од банкарска картичка.
Подготви: А.Накова