Во последните неколку дена, во Србија се интензивираа нападите врз активистите кои се борат против отворањето на рудникот за литиум во Јадар. Овие борци за еколошка правда, кои се спротивставуваат на огромниот проект на мултинационалната корпорација Rio Tinto, се соочуваат со зголемен притисок, закани и физички напади, што го подигна алармот за состојбата на демократијата во земјата.
Проектот Јадар, промовиран како дел од глобалната транзиција кон зелена енергија, во себе крие огромни опасности за локалната животна средина и за животот на илјадници луѓе. Литиумот можеби е клучен за батериите на иднината, но екстракцијата на овој минерал може да значи уништување на земјиштето, загадување на водата и трајно нарушување на екосистемите во регионот. Борците за еколошка правда во Јадар јасно го разбираат ова и затоа одлучно се спротивставуваат на проектот, ставајќи ги своите животи на линија.
Она што ги прави последните напади особено загрижувачки е нивната бруталност и координирана природа. Активистите се таргетирани со физички насилства, нивните домови и канцеларии се уништуваат, а на социјалните мрежи и медиумите се водат кампањи за нивна дискредитација. Овие методи не се само обиди за замолкнување на гласовите на отпорот, туку и директен удар врз основните права на граѓаните да го штитат својот дом и животна средина.
Нападите врз овие борци за еколошка правда го откриваат длабокиот демократски дефицит во Србија. Кога државата не успева да ги заштити своите граѓани од насилства и кога дозволува корпорациите и нивните сојузници да ги малтретираат оние што се залагаат за јавниот интерес, тоа значи дека демократијата е сериозно загрозена. Наместо да се поддржи слободниот и отворен дијалог, властите се чини дека ја толерираат, ако не и активно поддржуваат, агресијата кон еколошките активисти.
Од економски аспект, краткорочната добивка од експлоатацијата на литиумот е јасна. Меѓутоа, долгорочните последици, не само за животната средина, туку и за социјалната кохезија и довербата на граѓаните во институциите, може да бидат катастрофални. Развојот кој ја уништува природата и ги игнорира гласовите на народот не е вистински развој. Тоа е пат кон деструкција и нееднаквост.
Време е за меѓународната заедница и сите заинтересирани страни да реагираат и да застанат во одбрана на овие храбри луѓе кои ја водат борбата за еколошка правда во Србија. Ако овие напади не бидат соодветно осудени и ако не се преземат конкретни мерки за заштита на активистите, Србија ризикува да се лизне кон авторитаризам и еколошка катастрофа.
Една држава која не ги штити своите граѓани и природни богатства од корпоративен грабеж, не може да биде сметана за демократска и развиена. Борбата за Јадар е борба за иднината на Србија и нејзината способност да се развива во праведно и одржливо општество.
Н.Доковска
