Најновото годишно ажурирање на Глобалниот јаглероден буџет, кој ги следи емисиите на јаглерод и нивното распределување во системот на Земјата, открива дека времето истекува за спречување на опасно зголемување на температурите.
„Многу е веројатно дека ќе го надминеме лимитот од 1,5°C доколку емисиите продолжат со сегашното темпо,“ изјави францускиот климатски научник Филип Сијас, еден од повеќе од 120 научници кои придонесоа за извештајот, во интервју за РФИ.
Сегашните прогнози покажуваат дека постои 50% шанса лимитот од 1,5°C да биде прекршен до крајот на деценијата.
Студијата, објавена во средата, ги вклучува емисиите и од согорување на фосилни горива и од промени во користењето на земјиштето, како што е уништувањето на шумите, што ослободува јаглерод складиран во шумите.
Се предвидува дека емисиите од фосилните горива ќе достигнат 37,4 милијарди тони во 2024 година – зголемување од 0,8 проценти во споредба со 2023 година.
Светската метеоролошка организација (WMO) минатиот месец објави рекордни емисии на стакленички гасови во 2023 година, предупредувајќи дека ова ќе ја обврзе планетата на зголемени температури во децении што следат.
Растот на фосилните горива Иако емисиите поврзани со уништувањето на шумите се намалиле во изминатите 20 години, емисиите од фосилните горива продолжуваат да растат. Иако темпото на зголемување е успорено од 2000-тите, нема знаци за одржливо намалување, објаснува Сијас.
Некои региони покажуваат напредок во намалувањето на емисиите. Европа бележи намалување од доцните 1980-ти или почетокот на 1990-тите, додека во САД се бележи пад од 2005 година. Меѓутоа, емисиите во Индија нагло се зголемуваат, а Кина забележа речиси 5% раст во 2023 година поради зголеменото користење на јаглен.
Природните јаглеродни „мијалници“ – шумите и океаните кои апсорбираат јаглерод диоксид – продолжуваат да играат клучна улога, но се под зголемен притисок. Океаните постојано апсорбираат јаглерод диоксид, но копнените мијалници се поранливи на климатските влијанија.
„Кога имаме потопла или посува клима – како што беше случајот со големата суша во Амазон во 2023 година – тие можат ненадејно да почнат да ослободуваат јаглерод,“ вели Сијас.
Шумите под притисок
Извештајот атрибуира околу 60% од глобалните емисии поврзани со уништувањето на шумите на три главни региони, секој со уникатни притисоци.
„Во Бразил, главната причина е нелегалното уништување на шумите поврзано со проширувањето на одгледувањето на добиток, што е екстремно важна и многу централна индустрија,“ вели Сијас.
Во Африка, уништувањето на шумите главно е предизвикано од одржливо земјоделство и употреба на дрво за енергија.
Во Југоисточна Азија, пак, голем дел од загубата на шуми се должи на големи плантажи, како палмовото масло и каучукот, кои складираат помалку јаглерод од автохтоните тропски шуми што ги заменуваат.
Истражувањето нагласува дека природните шуми се значително подобри во апсорбирање и складирање на јаглерод од монокултурите.
Овие наоди доаѓаат во време кога Климатската служба на Европската Унија Коперникус известува дека 2024 година ќе биде првата година кога глобалните температури ќе го надминат прагот на загревање од 1,5 степени Целзиусови поставен со Парискиот договор.
Агенцијата исто така најавува дека 2024 година речиси сигурно ќе биде најтоплата година досега.
Дури и ако емисиите се намалат на нето нула, сегашните температури би останале присутни со децении поради долгиот живот на CO2 во атмосферата, велат научниците.
Ф.С.
