Пишува: Наташа Доковска
Во сенките на огромните рударски комплекси во Бор и Мајданпек постои скриен свет. Тука, зад високата механизација и зафатените операции за екстракција, тивката работна сила работи под тешки услови, невидлива за повеќето, но суштинска за неуморната потрага по скапоцени метали. Седумдесет проценти од овие работници не се локални, ниту се доброволно вработени. Тие се затвореници од Кина, испратени илјадници километри далеку од својата татковина издржувајчи ја казната затвор во живот што драстично се разликува од принципите на човечкото достоинство и слобода.
Овие работници, сместени во гета, живеат под постојан надзор. Секое утро и вечер, тие стојат на ред за фотографирање, нивните лица без надеж, исцртани со уморот од немилосрдната работа. Нивните животи се регулирани со воена прецизност, но тие живеат во состојба на постојан затвор. Тие се задолжени со тешки 12-часовни смени, неуморно извлекувајќи руда од земјата, со сознание дека нивните напори ги полнат профитите на далечни корпоративни субјекти.
Рударите не се платени за својата напорна работа. Нивната работа се компензира со основни потреби, едвај доволни за да ги одржат, а не пак да обезбедат некаков достоинствен живот. Тие се заробени во циклус на експлоатација, каде што нивниот труд служи како основа за огромни корпоративни профити, но тие не ги гледаат придобивките. Нивните соништа за слобода и подобра иднина се здробени под тежината на неуморниот капитализам.
Оваа сурова реалност поставува длабоки прашања за човековите права. Како може во модерниот свет, луѓето да бидат подложени на толку нечовечки услови во име на профитот? Рударските компании што ја користат оваа работна сила ги оправдуваат своите постапки со аргументот на економска ефикасност и конкурентност. Меѓутоа, оваа ефикасност доаѓа со голема човечка цена. Основните права за правично третирање, соодветна компензација и човечки услови за работа се грубо прекршени.
Меѓународната заедница долго време ги поддржува човековите права како основа на цивилизираната заедница. Сепак, во оддалечените рудници на Бор и Мајданпек, овие права се само апстракции, засенети од ненаситната побарувачка за ресурси и профит. Експлоатацијата на затворениците како евтина работна сила е јасна контрадикција на принципите на човечкото достоинство и слобода. Тоа е сурово потсетување дека потрагата по профит не смее да биде на сметка на човековите права и етичките стандарди.
Додека ги анализираме операциите на овие рударски компании, мораме да бараме одговорност. Експлоатацијата на овие работници мора да се открие и да се преземат мерки за да се осигури дека нивните права се почитуваат и одржуваат. Од суштинско значење е да ги балансираме економските интереси со моралната обврска да го заштитиме и промовираме човечкото достоинство. Само тогаш можеме да се надеваме дека ќе создадеме свет каде што напредокот и просперитетот не ги газат основните права на најранливите меѓу нас.