Пишува: Наташа Доковска
Додека светските лидери и експерти во Баку дебатираат на годишната конференција за климатски промени и формулираат стратегии за глобален спас од последиците на глобалното затоплување, во Македонија, како да се наоѓаме во паралелна реалност, одново се поставува прашањето: Дали воздухот навистина е загаден? Токму овој енигматски однос кон клучниот еколошки проблем, кој влијае на секој од нас, го илустрира нашиот однос кон здравјето, животната средина и иднината.
Податоците се, меѓутоа, неумоливи. Дневните нивоа на ПМ10 и ПМ2.5 честички – најопасните аерозагадувачи – рутински ги надминуваат безбедните граници, особено во текот на зимата кога се појавуваат магливи денови, а воздухот добива сивкава боја. Местата како Скопје, Тетово, Битола и Кавадарци, стануваат симболи на токсичната реалност која не може да се игнорира. Истражувањата покажуваат дека бројот на респираторни заболувања, астма, алергии, па дури и карцином на белите дробови, се на пораст во овие зони. Лекарите алармираат, но, како и многу други гласови на разумот, нивните предупредувања остануваат несослушани.
Што е причината за оваа климатска и еколошка индиферентност? Првин, доминираат фосилните горива кои го хранат нашиот економски систем. Потоа, во многу населени места, домаќинствата се греат на дрва, па дури и на отпадни материјали. Индустриските погони, старите автомобили и непримената на еколошки стандарди во градежништвото само ја влошуваат ситуацијата. Одговорот на прашањето дали загадувањето на воздухот е последица на климатските промени е, да. Поради глобалното затоплување, зимите стануваат подолги и посурови, а летните суши ги продлабочуваат проблемите со загадувањето. Понатаму, изменетите климатски услови ја зголемуваат фреквенцијата на температурни инверзии, при што воздухот, наместо да се чисти, останува затворен како под стаклено ѕвоно.
За да се справиме со оваа криза, потребен е целосен системски пристап – но не само на хартија. Првиот чекор кон подобра иднина е јасното признавање на проблемот и соочувањето со реалноста дека загадувањето на воздухот не е нешто што се случува некаде таму, туку е секојдневие кое се вдишува со секое дишење. Ништо помалку од радикални промени нема да го намалат загадувањето во земјава.
Како и да е, Македонија треба да престане со дебатите околу (не)постоењето на загадениот воздух и наместо тоа, да се фокусира на спроведување на итни мерки за да ја промени својата застарена енергетска политика, да го модернизира транспортниот систем и да воведе строги стандарди за индустриите. Неопходно е и да се зајакнат еколошките регулативи и да се промовира употребата на чисти извори на енергија во домаќинствата. Само преку радикална трансформација можеме да се избориме со последиците од климатските промени и да го намалиме нивото на аерозагадување.
Но, најважно е да се разбуди свеста кај секој од нас – дека проблемот е тука и дека ниеден живот не е изолиран од неговото влијание. Она што ни треба е заедничка акција – од граѓаните до владата, бидејќи воздухот не е само еколошка тема, туку прашање на нашето здравје и иднина. Време е да го избереме чистиот здив како нашата нова реалност.
