Индекс на перцепција на корупција: Северна Македонија со минимален напредок

Северна Македонија бележи слаб напредок во борбата со корупцијата според индексот на перцепција на корупцијата на Транспаренси Интернешнл.
Од 180 земји во светот Северна Македонија сега се наоѓа на 85-та позиција, Босна и Херцеговина е најниско рангирана во регионот на 110-та позиција и трета во Европа кога станува збор за состојбата со корупцијата во земјата. Според скалата на поени, Северна Македонија има 40 поени, на скалата каде 0 е најкорумпирана, а 100 е најмалку корумпирана.
Во анализата се вели дека регионот на Западен Балкан е познат по својата ниска отпорност на организираниот криминал. Земјите бавно се справуваат со овој ризик, а на одговорните институции сè уште им недостасуваат соодветни ресурси и независност.
Неодамнешната ескалација на тензиите меѓу Косово и Србија ги зголеми безбедносните ризици во регионот, вклучително и со поткопување на прекуграничната соработка, која е клучна за успешна борба против организираниот криминал. Потранспарентно и поодговорно политичко одлучување, вклучително и за време на дијалогот Косово-Србија, ќе создаде клима подобро прилагодена за конструктивно решавање на овој замрзнат конфликт и ќе овозможи спроведување на клучните реформи како предуслов за интеграција во ЕУ.
Во Северна Македонија (40) надлежни органи отвораат нови случаи на корупција, но овие чекори во вистинската насока се загрозени поради неефикасното следење на тековните и недостатокот на интегритет при изборот на клучните фигури во судството. За да обезбеди одговорност и да покаже вистинска волја за борба против корупцијата, владата мора соодветно да обезбеди ресурси и да дозволи независност на Комисијата за спречување на корупцијата (ДКСК) и на институциите одговорни за истрага на корупцијата и организираниот криминал.
Босна и Херцеговина (34) има најниски оценки во Западен Балкан и значително опаѓање на ИПК, откако изгуби осум поени во однос на 2013 година. Зголемените политички поделби по етнички линии продолжуваат да ги попречуваат демократските институции потребни за управување со земјата и борбата против корупцијата. Ова не беше поочигледно отколку во водечкото обвинителство во земјата каде што има сериозни сомнежи за неговата способност да ги изведе сторителите на корупција пред лицето на правдата – по серијата оставки, Високиот судски и обвинителски совет назначи нов главен обвинител преку многу неисправна постапка во која тројца од четирите првични кандидати или се откажаа или беа елиминирани.
Дополнителна причина за загриженост се фокусира на лидерот на Република Српска, кој е познат по неговата поддршка на руската инвазија на Украина и неговите неодамнешни спомнувања на закон за криминализирање на клеветата што може да се користи за замолчување на независните критичари.
Косово (41) постигна напредок со подобрена правна рамка за финансирање на политичката и изборната кампања, но спроведувањето на таквите реформи ќе биде клучно во наредните месеци. Владата сè уште треба да ја подобри транспарентноста и да се воздржи од било какво мешање во правосудниот систем. Иако корупциските скандали не излегоа на виделина во изминатата година, тоа не значи дека корупцијата е под контрола. Ниското трошење на буџетот за капитални инвестиции во последните години ги намали можностите за корупција при распределбата на јавните договори, што беше проблем во минатото.
Транспаренси интернешнал предупредува дека доколку не се преземат одредени чекори, Босна и Херцеговина ќе стане безбедносна закана за регионот, но и за земјите од Европската унија.
Во клучните наоди за регионот на Источна Европа и Централна Азија, беше наведено дека земјите од Западен Балкан не можат да го потиснат организираниот криминал поради влошувањето на владеењето на правото и заробеното судство.
По Босна и Херцеговина, најниско ниво во борбата против корупцијата е Албанија која има 36 поени, но во таа земја е забележан напредок за три поени.
Србија (36) падна на историски најниско ниво на ИПК, главно поради континуираното слабеење на владеењето на правото и растечката автократија. Од 2018 година, владата не успеа да подготви нова антикорупциска стратегија и дозволи да продолжат проблематичните политики. Тие вклучуваат директни преговори за значаен развој на инфраструктурата и криење на информации за јавни договори од јавноста. Исто така, загрижувачки е тоа што повеќето менаџери во државните претпријатија – задолжени за трошење милијарди евра од јавните средства – остануваат во статусот „привремен“ со многу повеќе од рокот дозволен со закон, што значително ги зголемува ризиците за корупција.
Понатаму, српското правосудство е под силно влијание на политичките играчи, што сериозно го поткопува напредокот во случаите на организиран криминал, вклучително и оние што укажуваат на вмешаност на високи функционери. Од друга страна, истражувачките новинари, укажувачите и членовите на органите за спроведување на законот кои обелоденија потенцијално коруптивни практики се под притисок на државните институции.
Напредок во борбата против корупцијата за четири поени е забележан во Црна Гора, како и во Хрватска, која напредувала за четири поени.