Дебелината кај децата постојано се зголемува и станува глобален медицински проблем. Најновото истражување на Институтот за јавно здравје на Србија „Д-р Милан Јовановиќ Батут“ покажа дека „чумата на новото време“, како што некои научници ја нарекуваат оваа појава, е се поприсутно во општеството, според кое секое петто дете во Србија е со прекумерна тежина, а осум проценти од децата се дебели. Каква е состојбата со бројки кај нас, за жал немаме.
Главниот виновник за тоа е современиот начин на живот, олицетворен во брза храна и недоволна физичка активност. Денес, децата скоро и да не користат „лажица“ за време на оброк, бидејќи пекарите и киосците за брза храна го заменија она што порано го нарекувавме „кујна на мама и баба“, а на таа возраст има се помалку физичка активност, бидејќи играњето и дружењето на улица се префрлија на социјалните мрежи, а последнава година и пандемијата, како и онлајн наставата допринесоа за зголемување на телесната тежина кај децата. Затоа, не е изненадувачки што истражувањата покажуваат дека денес децата на возраст од пет до 16 години поминуваат во просек шест и пол часа пред екран, без оглед дали станува збор за телевизор, компјутер или телефон.
Дури и оние мали деца кои се здобиле со здрави животни навики во семејството, обично ги губат со одење на училиште, поради влијанието на врсниците и непосредната околина, па се случува децата кои носат закуски од дома да бидат изложени на потсмев. Тогаш тие често и лесно подлегнуваат на влијанието на групата, а здравиот оброк го заменуваат со закуски, слатки и газирани сокови.
Неправилната диета предизвикува надуеност и гасови
Сето ова води до фактот дека денес децата се изложени на зголемен ризик од низа хронични болести, како што се хипотензија, срцеви заболувања или дијабетес, а забележано е дека поради дебелината, девојчињата влегуваат порано во пубертет, а момчињата – подоцна. Затоа, проблемот со дебелината кај децата треба да се набљудува со посебно внимание и да се следат советите на експертите.
Нутриционистот Марија Пржиќ за Е-клиника вели дека е важно да не се прескокнуваат оброците, децата треба да јадат на маса, а не пред ТВ и во движење. Исто така, децата мора да имаат појадок, ручек и вечера и помеѓу оброците и две закуски, доколку се активни.
– Не е здраво децата да јадат сешто цел ден, иако храната се подготвува дома. Исто така, една од лошите навики е тоа што нивните родители ги хранат, дури и кога станува збор за училишна возраст, затоа што не се научени да седат на маса и да го завршат оброкот како што треба… И нема повеќе храна до ручекот. Напротив, се случува да гледаат телевизија и нивната баба да ги храни. Дисциплината во јадење е важна, треба да се знае кога е појадок, кога е ручек и кога е вечера. Оброците не треба да се прескокнуваат. Ако детето оди на училиште попладне, треба да стане рано, да има време да појадува и да руча пред да оди на училиште – изјавува нутриционистката Марија Пржиќ за Е-клиниката.
Сладок појадок го зголемува ризикот од хиперактивност
Од рана возраст, важно е детето да биде дисциплинирано кога станува збор за редовни оброци. Бидејќи ако нема дисциплина, често покрај дебелината има и проблеми со стомакот, надуеност, гасови. Исклучително е важно да не се прескокнува појадокот, затоа што и на децата и на возрасните им треба најмногу енергија во првиот дел од денот, а докажано е дека децата кои појадуваат имаат подобра концентрација за време на училишните часови. Лошо е првиот оброк на детето да биде сладок, бидејќи тоа влијае на хиперактивноста кај малите деца, кои потоа немаат доволно внимание на час. Исто така, детето може да донесе малку повеќе храна за ужинка во училиште и да ја сподели со други деца. Тоа е начин училишната средина полека да започнува да се менува.
Покрај прекумерната тежина, индикација дека исхраната на детето не е адекватна е неправилната столица, слабоста и пад на енергијата.
Не е решение детето, туку здравите навики
Кај дебелите деца, приказната е сосема поинаква отколку кај возрасните дебели. Дебелите деца не се ставаат на диета затоа што се во период на раст и развој, но треба да работат на промена на навиките во исхраната, со едукација на нивните родители или други луѓе кои подготвуваат храна .
Покрај здравата исхрана, физичката активност е важна и во спречување на дебелината, односно часовите по физичко образование, кои за многу деца се единствена активност од ваков вид во текот на денот.
Внимавајте на анорексија и булимија
Во врска со ова, треба да се напомене дека физичкиот изглед не е толку важен за децата во пониските одделенија во основното училиште, но во тинејџерскиот период станува многу важен, бидејќи дебелите деца често се задеваат од врсници. Училишниот психолог Бранка Тима вели дека во пониските одделенија во основното училиште, дебелината не е пречка во дружењето, туку само во извршувањето на некои физички активности, додека физичкиот изглед станува важен во пубертетот.
Родителите во такви ситуации мора да бидат поддржувачки и да не ги пренесуваат своите стравови на своите деца, бидејќи може да има нарушување во исхраната, односно децата можат да одат во сосема друга крајност – анорексија или булимија.
Пренесено од Е-клиника.